Kürdistan bayrağındaki renklerin anlamı nedir? Ortasındaki güneş Kürdistan halkı için neyin sembolüdür? Kürdistan tarihinde bu bayrak var mıydı? Varsa nasıl yer aldı? İşte bu makalede Kürdistan bayrağının önemini, sembol ve renklerinin anlamını ele alacağız, tarihi arkaplanına bakacağız. Başta şunu belirtelim; Kürdistan Bayrağı için aynı zamanda "Ala rengin" de denir.
Makale: Muhammed Emin Demir | ZERnews
Bilindiği gibi bayrak uluslar için çok önemli ve değerlidir. Her kavim ve millet dil ve bayrağının farklılığıyla diğer uluslardan ayrılır ve bu şekilde tanınır. Bayrak uluslar için çok önemli bir semboldür. Yeryüzünde hiçbir ulus yoktur ki bayrağına büyük bir değer vermesin. Bayrak ulusların bağımsızlığını ifade eder. Bağımsızlığına düşkün her ulus bayrağına büyük önem vermektedir.
Bayrak uluslara şehitlerinin emanetidir. Bu bilinçle bayrağa sahip çıkılmalıdır. Tarihte her ulus şehitlerinin kanı sayesinde bayrağını kendi toprağında dalgalandırmıştır. Bunun en iyi örneği Kürdistan'dır. Başta Kürtler olmak üzere Kürdistanlı milletlerin kendi toprağında bayraklarını dalgalandırmak için yüzyıllardır binlerce şehit vermiştir ve vermeye devam etmektedir. Nitekim bu şehid kanları sayesinde Güney Kürdistan özgürlüğe kavuşturulmuş ve bugün Ala Rengin özgür topraklarda dalgalanmaktadır.
Bayrak bağımsızlığın sembolüdür. Hiçbir ulus yoktur ki başka ulusların bayrağı altında özgürce yaşasın. En büyük örnek Kürdistanın Kuzeyi, Doğusu ve Batısıdır ki Kürdistan halkı bugün başkalarının bayrağı altında huzur yüzü görmemektedir.
Bayrak birliğin simgesidir. Bugün Kürdistanın 4 parçasında birlik olmuş olsaydı Kürtler Ala Rengînin gölgesi altında özgür bir yaşam sürmüş olacaklardı.
Bayrak ulusların egemenliğini ifade etmektedir. Güney Kürdistan bugün Ala Rengîn'in gölgesinde kendi topraklarına hükmetmektedir.
Bayrak ulusal bir değerdir. Bayrağa sahip çıkmak ta ulusal bir görevdir. Her kürd bu bilinçle bayrağa sahip çıkmalıdır.
Bayrak sadece bir bez parçası değildir. Bayrak ulusların onur ve şerefidir. Her ulus kendi bayrağıyla iftihar etmeli ve yücelmelidir.
Celadet Eli Bedirxan Hawar dergisinin 9. sayısında yayınlanan ''Welat, Welatînî û Al'' adlı yazısında bayrağın uluslar için önemini vurgulayarak Kürdistan bayrağının tasvirini vermektedir. Söz konusu derginin bu sayısı 30 Eylül 1932 yılında çıkmıştır ve yazının aynısı aşağıda verilmiştir:
''Her millet bir bayrak sahibidir. Bayrak millet ve vatan sembolüdür. Milletlerin tüm varlığı kendi bayraklarında yer bulmuştu... Her milletin bayrağı farklı bir şekildedir. Kürtler ve tüm Kürdistanlıların üstte olmak üzere, kırmızı, beyaz ve yeşil renkler üst üste sıralanır, ortasında güneş parlar."
Her milet xweyiyê alekê ye. Al nîşana milet û welat e. Tevayiya heyîna miletan di ala wan de civiyaye. Al namûs, rûmet û bextê miletan e. Zarowên her miletî ji bona bilindî û biqedrbûna ala xwe, beperwa xwe didin kûştin. Ala her miletî jê re beha ye. Di cejn û şahînetan de qesr, xanî û kûçayan pê dixemilînin, di ber wêre diborin, slavan lê dikin, di rêveçûna leşkerî de divekin pêşiyê. Lê alên miletên dîl, wek ya miletê me, ji her der biderkirî, lihevtewandî li ser dilên zarowên wan de hilandî ne. Miletên dîl dixebitin xwînên xwe dirijênin ko biyaniyan ji welatên xwe biqewirinin û alên xwe li ser walat û bajarên xwe ji nû ve daçikînin. Ala her miletî bi çend rengan û bi şiklekî din e. Ala kurdan, ji jor ber bi jêr ve, ser hev, sor, sipî û kesk e, di nava wê de roj diçirise.''
Maalesef bugün bazı şahıs ve partiler Ala Rengin'i Kürdistan bayrağı olarak kabul etmemekle birlikte ona karşı büyük saygısızlıklar yapmaktadırlar. Bizde yazımızda Ala Rengin ile ilgili tarihi arkaplan ve gerçekliği göstermek istedik.
Ala Rengin'in Renkleri ve Anlamları
Yeşil : Kürdistan'ın Doğası ve Güzellikleri
Kırmızı : Kürdistan Şehitlerinin Kanı
Sarı : Kürdistan'ın Özgürlük ve Aydınlığını
Beyaz : Kürdistan'ın Barışseverliğini,
ifade etmektedir.
Xoybun Örgütü ve Ala Rengin
Ala Rengin yakın tarihte ilk defa Xoybun Örgütü tarafından Ağrı Dağı İsyanı'nda kullanıldı. Xoybun'un kullandığı bayrak ile bugün Kürdistan'ın güneyinde kullanılan bayrak arasındaki tek fark Xoybun'un bayrağındaki güneşin içinde Ağrı Dağı figürünün olmasıdır. Ancak Ağrı merkezli Kürdistan Cumhuriyeti ilan edildikten sonra bugün başkent Erbil'de dalgalanan Kürdistan bayrağının aynısı dalgalandırıldı. Söz konusu bayrak Kürt kral Bedirhan Bey'in torunu Sinem Bedirxan'in arşivinde halen mevcuttur.
Mahabad merkezli Kürdistan Cumhuriyeti ve Ala Rengin
Mahabad kentinde ilan edilen Kürdistan Cumhuriyeti, Çarçıra Meydanı'nda Ala Rengin'in gölgesi altında ilan edildi. Bir çok insan ve yazar "Mahabad Cumhuriyeti" ismi ile bilse de bu yanlıştır. Çünkü söz konusu devletin adı Kürdistan Cumhuriyeti'ydi. Qazi Mihemed liderliğine kurulan ve korunması için ölümsüz lider General Mele Mistefa Barzani'ye teslim ettiği bayrakta Kürdistan'ın Güney'in de özgürce dalgalanan Kürdistan Bayrağı'na yakın bir bayraktı. Mahabad merkezli Kürdistan Cumhuriyeti'nin bayrağı şu şekildeydi: Yukarıdan aşağıya doğru kırmızı, beyaz ve yeşil şeklinde olup, ortasında güneş ve güneşin kenarlarında iki buğday başağı ile içinde bir dağ ve kalem figürü mevcuttu.
Hawar Dergisi ve Ala Rengin
Hawar Dergisi'nde Ala Rengin ile ilgili birden fazla yazı yayınlanmıştır. Aynı zamanda Ala Rengin'in fotoğrafıda yayınlanmıştır.
Dr. Kamûran Bedirxan 12 Eylül 1932 yılında yayınlanan derginin 8. sayısında Kürdistan Bayrağı ile ilgili aşağıdaki şiiri yazmıştır:
Ala kurdan
Ronahiya dil û çav;
Diyariya dê û bav;
Pêsîra wê roj û tav,
Spehitiya ax û av
Ala kurdan ser be ser
Sor û gewr e kesk û zer.
Qehremanê ceng û şer;
Qiblegeha mê û nêr;
Cayegahê can û ser
Afîtaba dar û ber
Ala kurdan ser be ser
Sor û gewr e kesk û zer.
Rêviya xortan û mêr,
Mihreba mizgeft û dêr
Şahê evd û şahê şêr
B’reng û bihn e zîv û zêr.
(Dr. Kamûran Alî Bedirxan)
Yukarıda yayınladığımız Celadet Eli Bedirxan'nın Hawar'ın 9. sayısında yayınlanan yazısının sonunda Kürt Bayramı'nın tanımını şu şekilde yapmaktadır: ''Kürt Bayrağı, yukarıdan aşağıya üstüste kırmızı, beyaz ve yeşil olup, içerisinde ışın dağıtan güneş vardır.
Celadet ayrıca 29. sayıdaki ''Gramera Kurmanci'' yazısında''Niqteşanî'' bölümünde de Kürt Bayrağından şöyle bahsetmektedir: ''Kırmızı, beyaz, yeşil ve sarı dır bayrağımızın renkleri.
Ayrıca derginin 29. sayısında Cegerxwîn'ın 'Ala Rengîn'' adlı şiiri yayınlanmıştır. Söz konusu şiirde Cegerxwîn Ala Rengîn'in tasvirini şu şekilde yapmaktadır: ''Kesk û sor û zer î spî û gewherî''
Görüldüğü gibi Ala Rengin 1927 - 1929 yılından bu yana çok az farklılıklarla kullanılmış olup tanım ve tasviri yapılmıştır. Xoybun örgütündeki ve diğer şekillerindeki küçük farklılıklar olmakla birlikte bugün Kürdistan'ın Güney'in de dalgalanan bayrak Celadet Eli Bedirxan'nın Hawar dergisinde tanım ve tasvirini yaptığı bayrağın da kendisidir.
Onun için Ala Rengini hiçbir şahıs ve partiye bağlamadan bütün Kürtlerin ve Kürdistanlı tüm halkların bayrağı olarak kabul edip ulusal bir sorumluluk gibi sahip çıkmamız gerekmektedir.
Her kürdün ulusal bir görev olarak Ala Rengin'e sahip çıkması lazımdır. Ala Rengin bağımsızlığın sembolü ve Kürt halkının varlığının işaretidir. Ala Rengîn bazı kişi, şahıs ve partilerin bayrağı değildir. Her kürdün Ala Rengin'e ulusal ve kutsal bir değer olarak sahip çıkması ve dört parça Kürdistan da dalgalandırılması için gereken ulusal görev ve sorumluluğu yerine getirmesi gerekmektedir.
Ala Rengin'in gölgesi altında dört parça Kürdistan'ın bağımsızlığı umuduyla...
Muhammed Emin Demir
Ehmedê Xanî Derneği Başkanı
Makale: Muhammed Emin Demir | ZERnews
Bilindiği gibi bayrak uluslar için çok önemli ve değerlidir. Her kavim ve millet dil ve bayrağının farklılığıyla diğer uluslardan ayrılır ve bu şekilde tanınır. Bayrak uluslar için çok önemli bir semboldür. Yeryüzünde hiçbir ulus yoktur ki bayrağına büyük bir değer vermesin. Bayrak ulusların bağımsızlığını ifade eder. Bağımsızlığına düşkün her ulus bayrağına büyük önem vermektedir.
Bayrak uluslara şehitlerinin emanetidir. Bu bilinçle bayrağa sahip çıkılmalıdır. Tarihte her ulus şehitlerinin kanı sayesinde bayrağını kendi toprağında dalgalandırmıştır. Bunun en iyi örneği Kürdistan'dır. Başta Kürtler olmak üzere Kürdistanlı milletlerin kendi toprağında bayraklarını dalgalandırmak için yüzyıllardır binlerce şehit vermiştir ve vermeye devam etmektedir. Nitekim bu şehid kanları sayesinde Güney Kürdistan özgürlüğe kavuşturulmuş ve bugün Ala Rengin özgür topraklarda dalgalanmaktadır.
Bayrak bağımsızlığın sembolüdür. Hiçbir ulus yoktur ki başka ulusların bayrağı altında özgürce yaşasın. En büyük örnek Kürdistanın Kuzeyi, Doğusu ve Batısıdır ki Kürdistan halkı bugün başkalarının bayrağı altında huzur yüzü görmemektedir.
Bayrak birliğin simgesidir. Bugün Kürdistanın 4 parçasında birlik olmuş olsaydı Kürtler Ala Rengînin gölgesi altında özgür bir yaşam sürmüş olacaklardı.
Bayrak ulusların egemenliğini ifade etmektedir. Güney Kürdistan bugün Ala Rengîn'in gölgesinde kendi topraklarına hükmetmektedir.
Bayrak ulusal bir değerdir. Bayrağa sahip çıkmak ta ulusal bir görevdir. Her kürd bu bilinçle bayrağa sahip çıkmalıdır.
Bayrak sadece bir bez parçası değildir. Bayrak ulusların onur ve şerefidir. Her ulus kendi bayrağıyla iftihar etmeli ve yücelmelidir.
Celadet Eli Bedirxan Hawar dergisinin 9. sayısında yayınlanan ''Welat, Welatînî û Al'' adlı yazısında bayrağın uluslar için önemini vurgulayarak Kürdistan bayrağının tasvirini vermektedir. Söz konusu derginin bu sayısı 30 Eylül 1932 yılında çıkmıştır ve yazının aynısı aşağıda verilmiştir:
''Her millet bir bayrak sahibidir. Bayrak millet ve vatan sembolüdür. Milletlerin tüm varlığı kendi bayraklarında yer bulmuştu... Her milletin bayrağı farklı bir şekildedir. Kürtler ve tüm Kürdistanlıların üstte olmak üzere, kırmızı, beyaz ve yeşil renkler üst üste sıralanır, ortasında güneş parlar."
Her milet xweyiyê alekê ye. Al nîşana milet û welat e. Tevayiya heyîna miletan di ala wan de civiyaye. Al namûs, rûmet û bextê miletan e. Zarowên her miletî ji bona bilindî û biqedrbûna ala xwe, beperwa xwe didin kûştin. Ala her miletî jê re beha ye. Di cejn û şahînetan de qesr, xanî û kûçayan pê dixemilînin, di ber wêre diborin, slavan lê dikin, di rêveçûna leşkerî de divekin pêşiyê. Lê alên miletên dîl, wek ya miletê me, ji her der biderkirî, lihevtewandî li ser dilên zarowên wan de hilandî ne. Miletên dîl dixebitin xwînên xwe dirijênin ko biyaniyan ji welatên xwe biqewirinin û alên xwe li ser walat û bajarên xwe ji nû ve daçikînin. Ala her miletî bi çend rengan û bi şiklekî din e. Ala kurdan, ji jor ber bi jêr ve, ser hev, sor, sipî û kesk e, di nava wê de roj diçirise.''
Maalesef bugün bazı şahıs ve partiler Ala Rengin'i Kürdistan bayrağı olarak kabul etmemekle birlikte ona karşı büyük saygısızlıklar yapmaktadırlar. Bizde yazımızda Ala Rengin ile ilgili tarihi arkaplan ve gerçekliği göstermek istedik.
Ala Rengin'in Renkleri ve Anlamları
Yeşil : Kürdistan'ın Doğası ve Güzellikleri
Kırmızı : Kürdistan Şehitlerinin Kanı
Sarı : Kürdistan'ın Özgürlük ve Aydınlığını
Beyaz : Kürdistan'ın Barışseverliğini,
ifade etmektedir.
Xoybun Örgütü ve Ala Rengin
Mahabad merkezli Kürdistan Cumhuriyeti ve Ala Rengin
Mahabad kentinde ilan edilen Kürdistan Cumhuriyeti, Çarçıra Meydanı'nda Ala Rengin'in gölgesi altında ilan edildi. Bir çok insan ve yazar "Mahabad Cumhuriyeti" ismi ile bilse de bu yanlıştır. Çünkü söz konusu devletin adı Kürdistan Cumhuriyeti'ydi. Qazi Mihemed liderliğine kurulan ve korunması için ölümsüz lider General Mele Mistefa Barzani'ye teslim ettiği bayrakta Kürdistan'ın Güney'in de özgürce dalgalanan Kürdistan Bayrağı'na yakın bir bayraktı. Mahabad merkezli Kürdistan Cumhuriyeti'nin bayrağı şu şekildeydi: Yukarıdan aşağıya doğru kırmızı, beyaz ve yeşil şeklinde olup, ortasında güneş ve güneşin kenarlarında iki buğday başağı ile içinde bir dağ ve kalem figürü mevcuttu.
Hawar Dergisi ve Ala Rengin
Hawar Dergisi'nde Ala Rengin ile ilgili birden fazla yazı yayınlanmıştır. Aynı zamanda Ala Rengin'in fotoğrafıda yayınlanmıştır.
Dr. Kamûran Bedirxan 12 Eylül 1932 yılında yayınlanan derginin 8. sayısında Kürdistan Bayrağı ile ilgili aşağıdaki şiiri yazmıştır:
Ala kurdan
Ronahiya dil û çav;
Diyariya dê û bav;
Pêsîra wê roj û tav,
Spehitiya ax û av
Ala kurdan ser be ser
Sor û gewr e kesk û zer.
Qehremanê ceng û şer;
Qiblegeha mê û nêr;
Cayegahê can û ser
Afîtaba dar û ber
Ala kurdan ser be ser
Sor û gewr e kesk û zer.
Rêviya xortan û mêr,
Mihreba mizgeft û dêr
Şahê evd û şahê şêr
B’reng û bihn e zîv û zêr.
(Dr. Kamûran Alî Bedirxan)
Yukarıda yayınladığımız Celadet Eli Bedirxan'nın Hawar'ın 9. sayısında yayınlanan yazısının sonunda Kürt Bayramı'nın tanımını şu şekilde yapmaktadır: ''Kürt Bayrağı, yukarıdan aşağıya üstüste kırmızı, beyaz ve yeşil olup, içerisinde ışın dağıtan güneş vardır.
Celadet ayrıca 29. sayıdaki ''Gramera Kurmanci'' yazısında''Niqteşanî'' bölümünde de Kürt Bayrağından şöyle bahsetmektedir: ''Kırmızı, beyaz, yeşil ve sarı dır bayrağımızın renkleri.
Ayrıca derginin 29. sayısında Cegerxwîn'ın 'Ala Rengîn'' adlı şiiri yayınlanmıştır. Söz konusu şiirde Cegerxwîn Ala Rengîn'in tasvirini şu şekilde yapmaktadır: ''Kesk û sor û zer î spî û gewherî''
Görüldüğü gibi Ala Rengin 1927 - 1929 yılından bu yana çok az farklılıklarla kullanılmış olup tanım ve tasviri yapılmıştır. Xoybun örgütündeki ve diğer şekillerindeki küçük farklılıklar olmakla birlikte bugün Kürdistan'ın Güney'in de dalgalanan bayrak Celadet Eli Bedirxan'nın Hawar dergisinde tanım ve tasvirini yaptığı bayrağın da kendisidir.
Onun için Ala Rengini hiçbir şahıs ve partiye bağlamadan bütün Kürtlerin ve Kürdistanlı tüm halkların bayrağı olarak kabul edip ulusal bir sorumluluk gibi sahip çıkmamız gerekmektedir.
Her kürdün ulusal bir görev olarak Ala Rengin'e sahip çıkması lazımdır. Ala Rengin bağımsızlığın sembolü ve Kürt halkının varlığının işaretidir. Ala Rengîn bazı kişi, şahıs ve partilerin bayrağı değildir. Her kürdün Ala Rengin'e ulusal ve kutsal bir değer olarak sahip çıkması ve dört parça Kürdistan da dalgalandırılması için gereken ulusal görev ve sorumluluğu yerine getirmesi gerekmektedir.
Ala Rengin'in gölgesi altında dört parça Kürdistan'ın bağımsızlığı umuduyla...
Muhammed Emin Demir
Ehmedê Xanî Derneği Başkanı
